di Vittoria Minetti

A l’é ‘n pontel motoben piasos ma, sensa gaveje gnente a gnun mi i lo ciamerìa parèj:
“Giornata nazionale della lingua piemontese e delle parlate locali” (ò dialèt
coma ch’as veul ciameje).
E sì am toca feje na crìtica a mia amisa e coscrita Rosanna Tappero përchè se fin-a la
gent me chila, studiosa e stòricament preparà coma ch’a l’é a va anans a definila
“dialèt”, a-i é quàich ingranagi ch’a gripa.
Vèra a l’é che mersì ai papàver ch’a ten-o s-ciasse an man ëste decision, nòsta lenga a
l’é ‘ncora mai stàita arconossùa ma se nojàutri i j’andoma dapress sensa spantié nòste
convinsion, i riveroma da gnun-e part.
Già dël 1783 mersì al médich Morissi Pipin ël piemontèis a l’ha podù avèj na
gramàtica e na grafìa përchè la prinsipëssa Maria Clotilde, destinà a esse peui l’argin-
a dël regn ëd Sardegna, a vorìa amprende ‘l piemontèis.
Dël 1927, pì ëd novant’agn fa Pinin Pacòt, Vigin Fiochèt e Oreste Gallina a l’han
daje vita a la prima còpia dl’arvista “Ij Brandé”, arvista ch’a l’ha fàit arnasse la
cossiensa coltural e lenghìstica dël Piemont. Ij Brandé a son ij fer ch’a goerno ‘l feu e
për ij piemontèis a duvìo esse ij sìmboj ch’a l’avìo sot tùa la lenga. Anlora l’Italia a
l’era comandà da Mussolini e ij fassista a vardavo ‘d tajon cola ‘rvista e minca
inissiativa ch’a nassìa da lì për difende la lenga e l’identità piemontèise.
Ant j’agn tranta dël neuvsent a l’é dësbandisse na fiorìa literaria piemontèisa fàita ‘d
poesìe, conte, sagi e test teatraj ch’a j’ero ardità ‘d na lenga e ‘d na literatura
milenaria antica tant me cola italian-a e provensal bin lontan-a da le mòde e dai
provincialism.
Ël testimòni dij tre fondator a l’ha cojulo Camillo Brero ansema a tanti dj’àutri
studios, dont a sarìa mal fé fene na lista, ch’a son ampegnasse ant lë studi dlë svilup
ëd le parlade piemontèise e ‘d soe espression literarie mirà a la difèisa dël patrimòni
cultural piemontèis.
Për slegerì l’argoment adess a venta ch’i parla ‘d Giancarlo Moia e ‘d soa spala Anna
Chiadò. Doi còmich cabaretista con la C maiùscola ch’a l’han mandane a ca con ël
soris sij làver. Sensa ‘n moment d’arlass a l’han portà anans në spetàcol pròpi tant
piasos. Bele che ‘l tìtol a fussa an italian: “Cosa ci tocca fare” ‘l test a l’era tut an
piemontèis. Giancarlo i lo conòsso d’un bel pess, ant tuti sti agn i l’oma dividù
opinion e convinsion e, nen da ràir, cand ch’a peul avèj dij dubi sla grafìa dël
piemontèis as fà viv. Për lòn ch’a rësguarda lë spetàcol a venta dì che ‘l travajé con
Anna Chiadò a l’é stàita na sernia andvinà, tuti doi a son ëstàit bon a pisté për pì ‘d
n’ora ‘l palch con na gestualità degna d’ator vajant e magara…’ncora ‘d pì.

Massimo Iaretti

Happy

0 0 %

Sad

0 0 %

Excited

0 0 %

Sleepy

0 0 %

Angry

0 0 %

Surprise

0 0 %