di Vittoria Minetti

I sai nen le vòlte ch’i son passà ‘d fianch a col murajon ch’a pòrta a l’ospidal ma, ‘d
sicur, a son tante e mai i l’avrìa podù pensé che col porton vej ch’a-i é lì dë dnans a
podèissa stërmé e verné doe lòse che pòrto ant na cort gròssa tuta stërnìa ‘d pere, na
ca ëd ringhera con ij pogieuj ch’a coro arlongh la faciada…còse che j’agn sessanta a
l’han fàit scasi desparì scasi daspërtut. E lì drinta, al pian teren, a-i é la sede
dl’Associassion Fasolà Benéfica dël Castlass dël Carlevé stòrich d’Invrèja. Tre
ambient con le vòlte a pavajon che, ansema a le colòne ‘d pera grisa ch’as vëddìo pì
nen mersì a quèich “ristruturassion” fàita ant j’agn passà e che l’Associassion e l’ha
tirà fòra, a lasso a boca duverta për l’anciarm.
A l’é stàita na sernia pròpi andvinà cola d’Ennio Pedrini d’organizé la sin-a a la
canavzan-a “degli autori” e nen mach, pròpi an costa sede. Ël pressident, Giorgio
Masseroni, a l’ha spiegà che ant ij quatr di dël carlevé l’Associassion a dëstribuiss, an
piassa Maretta, 20.000 porsion ëd faseuj grass compagnà da ‘n bon bicer ëd vin o da
un sanguiss ëd pan e salam. Ant un dij di prima dël carlevé, le famije pì pòvre dla sità
a peulo andé a prenoté un past ant la sede dl’Associassion ch’a së s-ciama “Benéfica”
pròpi për lolì.
Tut sòn a l’é possìbil mach mersì ai volontari e a j’oferte lìbere dla gent ma, l’andé a
tambussé uss a uss ant le ca dla gent e ant ij negòssi, a l’era sempe pì mal fé parèj la
Benéfica a l’ha butà sù na cheuita ‘d sòld an sla ragnà ch’a pija ‘d sicur na vantajin-a
pì larga ‘d përson-e.
La distribussion dël disné pì vej ‘d Beneficensa ‘d piassa Marëtta a l’é testimonià da
la publicassion dël giornal local “La Dora Baltea” (La Dòira Bàutia) dël 21 ëd mars

1878. Ij faseuj as fan cheuse an des cassaròle d’aluminio ch’ ten-o minca un-a 600
      lìter d’eva. Na vòlta ch’a l’é ‘nviscasse ‘l feu sota a le marmite con eva e faseuj a-i é
      pì nen manca ëd toiré përché ‘l càud, mersì a l’aluminio, as propàga ant la midema
      manera sla superfice ‘d tuta la ramin-a e sta pitansa da rè a peul mitoné për un bel
      pess sensa taché sota.
      As sern ij faseuj ëd Salugia (12 quintaj) përchè a resto sempe antregh bele a feje
      cheuse ore e ore. Ij quatr quintaj ëd cona ‘d crin as cata cruva peui a ven tajà,
      condìa, anrolà e gropà dai socio e volontari për oten-e apopré 3.200 quajëtte. Ij tochèt
      ëd cona ch’as vanso as buto a cheuse con ij faseuj.
      La sede dl’Associassion, ant ij di prima dël carlevé a cambia facia e a dventa un
      laboratori da sautissé. A venta nen dësmentié ij quatr quintaj ëd cotechin che, na
      vòlta cheuit, a ‘ndran a feje companìa ai faseuj e ai prèive. Për fé la friciolà da gionté
      ant le ramin-e antramentre che ij faseuj a cheuso, as deuvra 140 chilo ‘d lard ciapulà
      fin e 2 quintaj dë siole. Disdeut quintaj ëd bòsch për ten-e anvisch ël feu sota a le
      ramin-e për tuta la neuit dal saba ‘d carlevé.
      La sin-a ‘d saba a l’é stàita n’achit për feje tasté ai contaulant le pitanse squisìe che
      costa Associassion a l’ha butà ‘n tàula.
      Coma antré a l’é rivaie un bel piat pien ëd galuperìe da bërlichesse ij barbis: pan rustì
      con amel e lard guarnì da na castagna, doe bele fëtte ‘d salam patata (specialità
      canavzan-a), doe fëtte ‘d salam bon e un tomin frèsch compagnà da ‘n cuciar ëd

bagna càuda. Anans ‘d vëdd-la, a l’é rivaie ‘l përfum ëd la cassaròla portà dai doi
cusiné ch’a l’han ampinì le scoele con un cassul generos ëd faseuj grass. Ant un
moment le vos a son dëstissasse për lasseje ‘l pòst a ‘n silensi scasi religios ch’a
compagnava le mangiòire ch’a travajavo. A ‘d pì che a ‘n comensal a l’é nen bastajne
na scoela.
Apress a tut sòn a l’é rivaie le vivandere tute vestìe ‘d bleu elétrich ch’a portavo un
piat
motoben ësgnor a prun: doe patate bruvà, doe bele fëtte ‘d cotechin e na bela trancia
‘d quajëtta peui, coma ch’a dis un dij nòstr proverbi: “La boca a l’é mai straca s’a sà
nen ëd vaca” ch’a l’ha vorsù dì un bel ghiso ‘d toma e…për finì as podìa serne tra
panaton o pandoro condì con na crema giàuna che, mach a vëdd-la e a sent-ne ‘l
përfum a fasìa vnì la salivëtta.
Na taulà mach ëd sìndich con soe fomne: Mazza ‘d Castlamont, Canale Clapetto ëd
Quisné, Cominetto ‘d Burol e Francisca ‘d Borghfranch, rapresentanse ‘d vàire
associassion, ël consié regional Avetta, Noemi Anselmo dël Grup ëstòrich dël rosèt,
Paolo Facchin ëd l’Associassion Via Francigena, autor e autris e, për finì: Vitòria
Minèt e Annamaria Caffri an rapresentansa dij “Pignaté ‘d Castlamont”, scòla ëd
lenga piemontèisa.
Tre ore passà ant un gnente, na bela vijà, nen pròpi ma… scasi piemontèisa.

Massimo Iaretti

Happy

2 100 %

Sad

0 0 %

Excited

0 0 %

Sleepy

0 0 %

Angry

0 0 %

Surprise

0 0 %