Lingua Piemontese, Vittoria Minetti presenta ‘Le tërse color ëd l’òr’ racconto di Maria Antonietta Valenza di Castellamonte
Tempo di lettura:7 Minuti, 16 Secondi
Le tërse color ëd l’òr
A l’era dzèmber sota Natal: còsa ch’a fà pì Natal d’un bel mantel bianch ch’a quata ij
cop e le stra? La fiòca a l’é un djë spetàcoj pì anciarmant che la natura an regala.
Cand ch’a cala, a cambia tut ël paesagi coma na mascarìa.
Për Lena, la fiòca a l’era un miraco strasordinari e a-j ësmijava ch’a fussa rivà a
temp e ora con sò ciairor për porté frëschëssa e polissìa.
Lena a l’era na cita motobin grassiosa e curiosa, për ten-e an bon cont la blëssa ‘d na
valòsca ëd fiòca, a ventava andé fòra ‘d ca e soporté ‘l frèid. Chila a l’avìa nen por, as
butava la scufia, na giaca pesanta, jë scarponcin e a corìa contenta e alégra ant la cort
sensa scoté j’arpròcc ëd la mama. As fërmava an mes a l’èira e a vardava coj gròss
fiòch ch’a cascavo tut d’antorn, ch’as tacavo a sò bërtin, ch’as posavo ansima a soe
spale; a duvertava le nariss për nufié l’odor ëd la fiòca, a sarava j’euj, a aussava la
testa për sente coj tochetin geilà ch’a-j basavo ij pomin ross dël facin.
Peui a pensava: «Andoa ch’a va ‘l bianch ëd la fiòca cand ch’a fond?» A conossìa
nen la rispòsta, tutun a savìa che cand ch’a fiòca a-i é mach quatr possibilità: spalé, fé
un buracio, gieughe a campesse le bale ò fé j’àngej. Chila a l’avìa pì car l’ultima
solussion.
A robatava a l’andarera a pansa an aria, ansima a ‘n baron ëd fiòca, a slargava e a
sarava brass e gambe con la midema cadensa, peui con un bel sautin a s’aussava e ‘n
sla fiòca a-i restava la stampa ‘d n’angiolèt.
Lena a lo vardava con sodisfassion, a-j parlava tant me a n’amis e a spetava che le
gròsse valòsche a fèisso dësparì la figura dl’àngel che second chila a l’era volà an cel.
Ma la fiòca a l’é eva spëssa e la cita a l’era marsa me n’aniòt ch’a l’era stàit a meuj.
La mama, a la fin, a n’ariesssìa a portela an ca për cambiela, contut che chila a fèissa
ëd resistensa për sté ancora fòra. Lena a l’avìa ij tërmolon për la frèid e ìl di apress a
l’era dësvijasse con na bela frev e mal a j’orije.
La mama a l’avìa daje le meisin-e, ma a ‘ndasìa sempe pess, tant ch’a l’é stàita obligà
a ciamé ‘l médich. Combin ch’as fèissa ‘l possibil la cita a varìa nen: l’infiamassion
d’orija e l’era dventà na bruta otite.
Lena a andasìa volenté a scòla, ma sempe con j’orije quatà da na bela scufia ‘d lana
tuta ricamà. Da sota a-i surtìa doe lunghe tërse color ëd l’òr ch’a tiravo l’atension dij
cambrada. As sa che le masnà sovens a son gramèt e cole tërse a j’ero n’ocasion tròp
galupa. Doi bocèt a s’amusavo a tireje le tërse ‘d Lena e se chila a s’argirava a-j fasìo
le schergne e a-j ëslongavo la lenga.
La malatìa ‘d Lena a pijava na piega grama tant che ‘l médich a l’avìa dovù dije ch’a
j’era da manca ‘d n’operassion. Për podèj esse pì sicur, për la polissìa, ël professor
ch’a duvìa operela a l’avìa consijà la mama ‘d féje tajé ij cavèj a la cita. Lena con le
lerme a j’euj a l’avìa dije adieu a soe bele tërse color ëd l’òr e a l’era trovasse la cossa
plà. La mama a l’avìa pijala an brass a l’avìa basala disendje: «It vedras che ij tò
cavèj a chërsëran pì bej, pì fòrt e pì longh che prima»
L’operassion a l’era andàita ben, la degensa a l’ospidal a l’era stàita ‘d pòchi di e
Lena a l’era vnùa a ca con tanta veuja ‘d torné a scòla ‘l pì prest possibil.
A l’era giumaj varìa, ma ij cavej a j’ero curt curt e a dovìa ancora ten-e la scufia an
testa.
Cand che Lena a l’é rivà an classe, soe amise a l’han ambrassala contente ‘d vëddla
tornà an salute, alégra e pien-a ‘d vita coma ch’a l’era sempe stàita.
Nopà ij sòlit tre folaton a l’avìo arpijà ‘l cavion ëd le schergne: le tërse a-j ero sparìe
a ventava capì ‘l përchè. A s’avzinavo dë scondion për gaveje la scufia. Për quèich
vòta chila a l’é stàita bon-a a schivié ij tentativ.
Ij di apress midema stòria. Lena a s’ancalava nen a dijlo a la magistra, a sërcava
mach dë steje lontan, d’änfilesse ‘n mes a j’àutre cite.
Cand ch’a-i era la ricreassion, a l’era pì mal fé sté a la larga da coj cambrada ch’a
fasìo ij balòss con na cita vulneràbil dovrand tàtiche dësdeuite da sëccamiole.
Al di d’ancheuj a sarìo ciamà “bulli”.
Dal moment d’as pensava nen che ‘d masnà tant giovo a podèisso esse violent, as
passava ansima a certe còse: “a son folairà da masnà, a son dëspresïe sensa valor!”
Di dòp di ij matòt a dventavo pì cagnin, a-j dasìo d’arboton a-j disìo ‘d nòm, a-j fasìo
mnasse, a-j ëscondìo la marenda, a-j pijavo la goma ò ij crajon e a-j jë campavo ant ël
pòrtamnis, a-j bàbociavo an sël feuj dl’ëscartari, tut për feje perde la passiensa.
E peui cola scufia a l’era pròpi soa finalità: còsa ch’a vorìa sconde lì sota?
Un brut di, antramente che Lena a l’era ciapà a risòlve sò travaj ëd matemàtica, un dij
tre “bulli” a l’éra passaje davzin e con na scat fëlpà a l’avìa dësquataje la testa. Un
silensi grèv a l’avìa àmpinì l’àula ant un amen, peui tuti j’anleve a-j’ero butasse a
grigné con tant rabel: a la pijavo an bala për soa cossa plà, a crijavo e a spantiavo la
neuva a bif e baf.
Lena a l’era scionfà a pioré ch’a sversava ij casuj, tant che la bidela a l’avìa dovù
compagnela a ca.
Për un pòchi ‘d di la cita a l’avìa pì nen vorsù torné a scòla, fin tant che la mama,
dopo un bel arpròcc a l’avìa tirass-la dapress fin-a da la magistra. Cole schergne a
j’ero stàite na ferìa ancreusa ant ël cheur ëd Lena. A l’era anmagonà, svagà, a scotava
sensa anteress le lession ëd la magistra, a finìa nen ò a fasìa tanti boro ant ël travaj, a
studiava pòch ò gnente, a l’avìa perdù fiusa an chila e ant j’àutri. Prima a l’era na cita
alegra, ëd companìa, a cantava a balava, adess a gieugava pì nen a stasìa sempe sola
‘nt un canton, a rëspondìa a stanton a la magistra. A mangiava scasi gnente tant ch’a
l’era vnùa màira as sentìa straca e la mama as sagrinava. An silensi as fasìa tante
domande: «Përchè am pijavo ‘n gir? Mi i j’era la midema bele ch’i l’avèissa la testa
plà! Përchè a j’ero parèj gram con mi? Përchè as amusavo a dime ‘d parole brute?»
A magg ij cavèj ëd Lena a j’ero chërsù, soa testa a l’era quatà d’un caschèt biond
color ëd l’òr, a l’era na cita motobin bela.
Ij cambrada a s’ancalavo pì a dije tute cole còse brute, a-j dasìo pì nen ij posson, a-j
trovavo gnanca pì da dì.
Lena a l’era tornà la cita ch’a l’era sempre stàìta a sërcava fin-a na giustificassion a le
prepotense patìe: “Per ij cambrada ch’a fasìo ij bullo a l’era soa mòda për oten-e lòn
ch’a vorìo con intimidassion e ofèise, për desse ‘d sagna. Con cole bularìe a vorìo fé
chërde d’avèj adresse pì àute na, an realtà, a-j’ero mch ëd patamòle ch’a sërcavo ëd
fé grigné j’àutri për smijé pì grand.” A l’era sicura che drinta a sò cheur a l’avìo un
gròss torment e magara un sagrin ëstermà.
An prinsipi dl’ann neuv dë scòla, le tërse color ëd l’òr a brilavo pì s-ciasse e pì bele,
pì nen quatà da la scufia, libere ‘d virolé a minca moviment ëd soa testa.
Lena dventà na fijëtta ‘d bon cheur e antilegenta a l’ha mai nì dësmentià ma gnanca
avù rancor, a l’ha përdonà.
LENA
Happy
0 %
Sad
0 %
Excited
0 %
Sleepy
0 %
Angry
0 %
Surprise
0 %
0
0
